پاسخ به سوالات جنسی کودکان، از دغدغه های بزرگ والدین امروزی

به سوالات جنسی کودکان چگونه پاسخ دهیم؟ این سوال یکی از دغدغه‌های مهم والدین در دنیای امروز است. کودکان امروز مانند دهه شصت نیستند، کودکان امروز به شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی وانواع فیلم و موسیقی دسترسی دارند. بنابراین سطح اطلاعات، هوش اجتماعی و کنجکاوی متفاوتی دارند. پاسخ به سوالات کودکان نیز باید با توجه به هوش اجتماعی، سطح اطلاعات و سن کودکان به آن‌ها ارائه شود.

امروزه کودکان نه تنها پرسش‌های جنسی بیشتری دارند بلکه نیاز به آموزش خودمراقبتی جنسی بیشتری نسبت به نسل‌ها و دهه‌های گذشته دارند. این خودمراقبتی موجب می‌شود تا از آزارهای جنسی در امان بمانند و مورد اذیت و آزارهایی قرارنگیرند که شخصیت، زندگی و روحیه آن‌ها را دگرگون کند. این‌ها وظایف نظام آموزشی کشور است که به راحتی از زیر بار چنین مسئولیت عظیمی، شانه خالی می‌کند. بنابراین وظیفه این آموزش مهم و سرنوشت‌ساز برعهده پدر و مادران است.

اما چه میزان از والدین از لزوم چنین آموزش‌هایی آگاهی دارند؟ دسترسی به فضای مجازی والدین را ناچار کرده است با پرسش‌های جنسی کودکان مواجه شوند اما، چگونه پاسخ دادن به سوالات نسل جدید کنجکاو و باهوش، کاری است بس دشوار. معمولا از سنین 3 تا 5 سالگی پرسش‌های جنسی کودکان آغاز می‌شود و پاسخ مناسب به این پرسش‌ها بسیار مهم است، دیگر نمی‌توان با داستان‌هایی مانند لک لک‌ها، کودکان امروزی را فریب داد. در این مقاله به بررسی مسئله پرسش‌های جنسی کودکان با کمک مصاحبه‌هایی که با روان‌شناسان شده، می‌پردازیم.

نحوه برخورد نسبت به سوالات جنسی فرزندان در سنین مختلف

یک روانشناس کودک بر این باور است که پاسخ به سوالات جنسی کودکان باید بر اساس اطلاعات، سن و هوش اجتماعی کودکان، ارائه شود. طناز عاطف وحید، روانشناس کودک به تیزلند گفت: «آموزش تربیت جنسی کودک باید قبل از به دنیا آمدن کودک آغاز شود. در هنگامی که کودک پرسش‌هایی مرتبط با مسائل جنسی را مطرح می‌کند، باید بررسی کنیم که کودک چه میزان اطلاعات درباره مسائل جنسی دارد.»

او افزود: «به سوالات جنسی کودک باید با توجه به اطلاعات، سن کودک و هوش هیجانی او پاسخ داده شود. برای هر کودکی پاسخ متفاوتی باید ارائه شود و یک فرمول کلی و پاسخ کلی برای تمامی کودکان وجود ندارد. چرا که هر کودک اطلاعات، هوش و آگاهی متفاوتی نسبت به دیگر کودکان دارد.»

عاطف وحید گفت: «زمانی که کودک پرسش‌های جنسی را از والدین می پرسد، باید از او تشکر کرد که این سوال را از پدر و مادر خود پرسیده است و نه از افراد غریبه و غیرقابل اعتماد. کودک 5ساله با کودک 7ساله متفاوت است و نمی‌توان به آن‌ها پاسخ‌های یکسانی داد. بهتر است از داستان‌ها و جواب‌های غیرمستقیم استفاده شود اما، نه داستان‌هایی مانند این که لک لک‌ها تو را به این دنیا آورده‌اند که پاسخی دروغین و اشتباه است.»

پاسخ به سوالات متفاوت جنسی کودکان

یک روانشناس حوزه کودک و نوجوان معتقد است که پاسخ به مسائل جنسی کودکان در سنین مختلف متفاوت بوده و باید با توجه به سن کودک، به سوالات آن‌ها پاسخ داده شود.

فاطمه قاسم زاده، روانشناس کودک و نوجوان گفت: «به سوالات جنسی کودکان باید بر حسب سن کودکان پاسخ داده شود؛ تقسیم‌بندی سن کودکان در روانشناسی به این گونه است که از تولد تا 7 سالگی کودکی اول، از 7 سالگی تا 12 سالگی کودکی دوم و از 12 سالگی تا 18 سالگی نوجوانی است.»

او افزود: «کودکان در سنین مختلف رشد عقلی و هوشی متفاوتی دارند و هر سن مقتضیات خاص خود را دارد. دانش کودک 7ساله نه تنها در زمینه مسائل جنسی بلکه دیگر موارد نیز، متفاوت است. آگاهی جنسی کودکان در کودکی دوم بسیار متفاوت با اطلاعات یک نوجوان است.»

قاسم زاده در ادامه بیان کرد: «به دلیل تفاوت‌های فردی، سنی و رشدی کودکان نمی‌توان یک پاسخ کلی و یکسان برای همه گروه‌های سنی کودک و نوجوان در نظر گرفت. نه تنها پاسخ به سوالات جنسی کودکان باید متفاوت باشد، بلکه آموزش به کودکان نیز باید تفاوت داشته باشد.»

او در رابطه با پاسخ‌های سوالات جنسی کودکان در کودکی اول، بیان کرد: «معمولا کودکان تا سن 7سالگی در رابطه با چگونگی تولد کودکان سوال می‌پرسند. اگر به این سوال پاسخ داده شود که جنین در شکم مادر رشد کرده و سپس به دنیا می‌آید، سوال نمی‌کنند که بچه چگونه در شکم مادر تولید می‌شود و از چه راهی به دنیا می‌آید. این پرسش‌ها معمولا مربوط به کودکی دوم است که سوالاتی از این جنس که بچه چگونه ایجاد می‌شود و از چه طریقی از بدن مادر خارج می‌شود در ذهن آن‌ها به وجود می‌آید. البته امروزه به دلیل دسترسی کودکان به فضای مجازی و مسائلی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود، به اطلاعات بسیار بیشتری نسبت به کودکان در دهه‌های پیشین دسترسی دارند و از این رو سوالات متفاوتی نیز می‌پرسند.»

این روان‌شناس کودک و نوجوان افزود: «بسیاری از مربیان مهدکودک می‌گویند زمانی که در رابطه با پرروش جنین در شکم مادر و سپس به دنیا آمدن نوزاد توضیح می‌دهند، کودکان می‌خندند و این خنده نشان می‌دهد تمامی اطلاعات مربوط به بارداری و تولد کودکان را می‌دانند.»

بیشتر بخوانید: توصیه‌های ضروری برای تربیت جنسی کودکان

لزوم آگاهی کودکان به خودمراقبتی جنسی

قاسم زاده معتقد است کودکان و نوجوانان باید خودمراقبتی جنسی را بیاموزند تا مورد آزار و اذیت جنسی قرار نگیرند. او گفت: «نوجوانان اطلاعات بسیار بیشتری نسبت به مسائل جنسی و بارداری دارند و در بسیاری از کشورهای دنیا، اطلاعات مربوط به اندام جنسی زن و مرد در کتاب‌های آموزشی توضیح داده شده است. برای نوجوانان ضرورت دارد که از مسائل جنسی و اندام‌های جنسی به خوبی آگاهی داشته باشد تا درگیر مسائل و مشکلات مختلف جنسی نشود. به طور مثال سن عادت ماهانه در نوجوانان، 12 سال ذکر شده است و نوجوانان باید در این سن نسبت به این مساله آگاهی‌های لازم را داشته باشند.»

قاسم زاده در رابطه با آموزش مراقبت‌های جنسی به کودکان و نوجوانان گفت: «توضیح درباره مسائل جنسی یک مساله است و آموزش خودمراقبتی جنسی مساله‌ای دیگر. موضوع دوم بسیار مهم است و برای جلوگیری از آزار و اذیت جنسی باید از کودکی اول به فرزندان مراقبت‌های جنسی را بیاموزیم تا از آزارهای جنسی جلوگیری کنیم. همین امر برای سند 2030 یونسکو در ایران مشکل‌ساز شد، این سند در واقع بر لزوم آموزش خودمراقبتی جنسی تاکید می‌کرد تا از آزار و اذیت‌های جنسی کودکان جلوگیری کند. در واقع تاکید این سند بر هشیاری کودکان نسبت به مسائل و آموزش‌های جنسی بود تا مورد آزار جنسی قرار نگیرند.»

او افزود: «خوشبختانه کتاب‌ها و مقاله‌هایی در این زمینه داریم. هم خودمراقبتی جنسی و هم آموزش مسائل جنسی که بیشتر مرتبط با دوران بلوغ است. انجمن تنظیم خانواده که اکنون دیگر فعالیتی ندارد، جزوه‌هایی در رابطه با آموزش خودمراقبتی جنسی برای نوجوانان و کودکان در سنین کودکی دوم تدوین کرده است که بسیار مفید است.»

این روانشناس حوزه کودک و نوجوان معتقد است که ضرورت دارد در این رابطه آگاهی رسانی شود و باید کودکان ایرانی همچون دیگر کودکان کشورهای مختلف، تحت آموزش خودمراقبتی جنسی قرار بگیرند.

ضرورت آموزش و پاسخ دهی والدین به سوالات جنسیتی

همواره بر لزوم خودمراقبتی جنسی کودکان تاکید می‌شود اما، نظام آموزشی کشور با بی‌توجهی کامل از چنین آموزش مهمی خودداری می‌کند. با این همه نمی‌توان آموزش خودمراقبتی جنسی را نادیده گرفت تنها به این دلیل که برای والدین دشوار است. اگر امنیت کودکان مهم است، آموزش خودمراقبتی جنسی به کودکان نیز اهمیت دارد. از سویی دیگر بهتراست پرسش‌های جنسی کودکان از طریق والدین پاسخ داده شود تا افراد غریبه.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی مسئله سوالات جنسی کودکان در سنین مختلف پرداختیم. دو روان‌شناس حوزه کودک و نوجوان در پاسخ به سوالات مربوطه، برای سنین مختلف تشریح کردند که نحوه سوال کردن و جواب دادن به این سوالات در سنین مختلف متفاوت است. همچنین اطلاعاتی در مورد نحوه کسب اطلاعات برای رویارویی با این شرایط داده شده. امیدواریم این مقاله برای تمامی والدین مفید باشد. آیا شما هم در مورد نحوه پاسخ‌دهی و برخورد با این سوالات، مشکل دارید؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.