در عصر حاضر، کار کردن کودکان و نوجوانان خوب است یا بد؟!
طبق یکی از مواد پیماننامه حقوق کودک، همه کودکان حق دارند از شرایط زندگی خوب برخوردار باشند. حق دارند بازی کنند و آموزش ببینند تا شرایط مناسب شکوفایی تواناییها و رشد جسمی و معنوی و اخلاقی و اجتماعی آنها فراهم گردد. اما واقعیت تلخ این است که همه ما هر روز به شکلهای مختلف با چشمان خسته و پرحسرت کودکان کار روبهرو میشویم. کودک خیابانی واژهای است که اولین بار در سال 1979 (که سال کودک در سازمان ملل متحد بود) عمومیت یافت تا به جمعیت در حال رشدی که تمام یا بیشتر وقتشان را در خیابان میگذرانند، اختصاص یابد. هر چند که هنوز تعریف مشخص و واحدی برای کودکان کار وجود ندارد. اما در تمام تعاریف مختلف این پدیده، ویژگیهای مشترکی وجود دارد. از جمله این که بیشتر زمانشان در خیابان سپری میشود، از حقوق اولیه مانند بهداشت، خوراک، امنیت و تحصیلات محروماند و به دلیل حضور در خیابانها با مشکلات متعددی روبهرو هستند.
پدیده کودکان کار یکی از آسیبهای جدی موجود در همه جوامع در حال توسعه از جمله ایران است. ظهور این پدیده در هر کشوری به روشنی نمایشگر وجود مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و پیامدی از اختلاف طبقاتی در جامعه است. در تمام دنیا کودکان با هدف تلاش برای حل مشکلاتی که از موقعیت و ساختارهای اجتماعی آنها نشات گرفته، به خیابان میآیند. اما همانطور که اکثر ما حدس میزنیم، مهمترین عامل شیوع این پدیده فقر است. اما دیگر عوامل فرهنگی و اجتماعی مانند نهاد خانواده در شکلگیری این معضل اجتماعی چه نقشی میتواند داشته باشد؟ تحلیلگران مسائل اجتماعی به این پدیده رویکردهای مختلفی دارند. برخی سهم انحرافات خانواده را پررنگ دانسته و عدهای این مشکل را بر اساس نظریه بیسامانی تبیین میکنند. در هر صورت نگاه چندبعدی به این مسئله پیچیده میتواند امکان سیاستگذاری و برنامهریزی بهتر را فراهم کند. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این مسئله مهم میپردازیم.
مزایا و معایب کار کردن نوجوانان و کودکان
طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران، دو سن مختلف (15 و 18سال) به عنوان حداقل سن اشتغال تعریف شده است. بر این اساس کارگران بین سنین 15 تا 18 سال نیز که در قبال کار حقوق دریافت میکنند، تحت عنوان کارگر نوجوان تعریف شده و مقررات خاصی در مورد شرایط کاری آنها وضع شده است. اشتغال اجباری به کار در سنین پایین آسیبهای زیادی به جسم و روان انسان وارد میکند و همچنین امکان تحصیل را از فرد سلب میکند. منظور از اشتغال اجباری شرایطی است که کودک یا نوجوان در آن از روی اختیار کار کردن را انتخاب نکرده باشد، بلکه به اجبار خانواده یا مشکلات مالی تصمیم به کار کردن گرفته باشد. اما کار کردن پارهوقتی که با میل و انگیزه همراه باشد، میتواند علاوه بر کسب درآمد، تاثیرات مطلوبی در شخصیت و روحیه کودکان و نوجوانان بگذارد. هنرستانها نهاد اجتماعی موثری هستند که نقش مهمی در آینده شغلی دانشآموزان داشته و میتوانند به افزایش روحیه همکاری، خلاقیت و شکوفا شدن علایق و استعدادهای ذاتی آنها کمک کنند. بهترین هنرستانها زمینه مناسب برای شکوفایی استعدادها را فراهم کرده و نوجوانان را برای حضور هر چه موثرتر در جامعه آماده میکنند. به همین دلیل نباید از توجه و سرمایهگذاری در این بخش غافل شد.
در روند رشد فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان با توجه به تیپ شخصیتی، احساس نیاز به مستقل شدن در سنین مختلفی شکل میگیرد. دست یافتن به احساس مالی میتواند باعث شود این مرحله از جریان رشد به شکل مطلوبتری سپری شود. انجام کار درست و به اندازه میتواند کودکان و نوجوانان را به درک ارزش پول برساند. همین درک نیز منجر به اولویتبندی خواستههایشان شده و به آنها مفهوم برنامهریزی مالی را آموزش خواهد داد.
کار کردن برای کودکان و نوجوانان نوعی برقراری ارتباط با جامعه محسوب میشود که در خلال آن میتوانند به خوبی خطرات و فرصتهای موجود در جامعه را شناخته و در آینده آمادگی بهتری برای رویارویی با آنها داشته باشند. همچنین کسب درآمد و شاغل بودن در سنین پایین میتواند اعتماد به نفس کودکان و نوجوانان را تقویت کرده و باعث افزایش عزت نفس در آنها شود. اما کار کردن کودکان به صورت اجباری و تنها به هدف رفع نیاز، آسیبهای جبرانناپذیری بر جسم و روان کودک و نوجوان خواهد داشت. کودکان کار احساس امنیتی که به طور طبیعی در نهاد خانواده و دوستان به دست میآید را دریافت نکردهاند. در نتیجه اصول اخلاقی حاکم بر جامعه را مردود دانسته و اغلب تمایل به رفتارهای مجرمانه و خودتخریبگرایانه دارند. در ادامه به مهمترین آسیبهای حاصل از کار اجباری کودکان و نوجوانان اشاره میکنیم:
خطرات بهداشتی و مبتلا شدن به انواع بیماریها محروم شدن از آموزش و پرورش و تربیت مورد سواستفاده و آزار جنسی، جسمی و عاطفی قرار گرفتن دچار از خود بیگانگی شدن عدم رشد و تکامل روانی-عاطفی خطرات و حوادث ناشی از زندگی در خیابان مانند تصادف گرفتار شدن در باندهای تبهکار و قاچاق خطرات پرداختن به عملیات مجرمانهبهترین مشاغل برای افراد زیر 18 سال
پیش از هر چیز باید دانست که سن مناسب برای هر شغل و کاری بر اساس اثار آن بر سلامت و رشد کودک تعیین میشود. همانطور که در بخش پیشین عنوان شد، کار کردن غیراجباری کودکان و نوجوانان میتواند اثرات مطلوب زیادی بر شخصیت و آینده شغلی و اجتماعی آنها داشته باشد. ایجاد مشاغل در سنین پایین به خصوص برای کودکان کار میتواند مانع بروز بسیاری از آسیبها شود و میتوان آن را به مثابه یک اقدام عملی جهت کاهش پدیده کودکان خیابانی دانست. البته که این مشاغل میبایست مطابق با قانون کار جمهوری اسلامی ایران باشد. مشاغل مناسب برای کودکان و نوجوانان اغلب به صورت پارهوقت بوده و نیاز به مهارت خاصی در ابتدای کار ندارند. در عین حال مشاغل کودکان و نوجوانان باید منجر به آموزش مهارتی به آنان شود.
در این بخش به ذکر ایدههایی برای مشاغل افراد زیر 18 سال میپردازیم:
• تدریس: این شغل به صورت پارهوقت بوده و میتواند گزینه مناسبی برای نوجوانان جویای کار باشد. فرد با چنین شغلی در انتخاب محل و زمان تدریس آزادی دارد. بهخصوص با آنلاین شدن شرایط آموزش دانشآموزان، در صورتی که فرد در یکی از درسها قوی باشد، میتوان از این فرصت به خوبی بهره برد.
• پخش تراکت: این شغل یکی از روشهای غیر مجازی تبلیغات و بازاریابی است که بیشتر مشاغل از آن استفاده میکنند. بنابراین در این حوزه به تعداد زیادی نیروی کار نیاز است.
• مشاغل خدماتی: کودکان و نوجوانان بسته به زمینهی شغلی که به آن علاقه دارند، میتوانند فعالیتهایی مانند آرایشگری، خیاطی، کارهای تعمیراتی یا حتی کارهای هنری را آموزش دیده و از آن جهت کسب درآمد بهره ببرند.
• پشتیبانی مشتریان: این شغلی است که هر فروشگاه اینترنتی یا شرکتی به آن نیاز دارد. هر نوجوانی با داشتن اینترنت پرسرعت میتواند کار پشتیبانی مشتریان را انجام دهد.
بیشتر بخوانید: چگونه خودکارآمدی را در کودکان پرورش دهیم؟
شغلهای مناسب برای افراد زیر 18 سال تنها محدود به موارد ذکر شده نیست. افراد میتوانند با آموزش مناسب به تولید محصولات ساده بپردازند و شغل خود را پایهگذاری کنند. در هر صورت این شغل نباید باعث آثار و پیامدهای منفی بر سلامت جسمی و روانی کودک شود و همچنین میبایست شرایط رشد و پیشرفت را برای او مهیا کند.
نقش خانواده در پدیده کودکان کار
خانواده اولین نهاد اجتماعی است که کودک در آن پا به دنیا میگذارد. این نهاد اولین پایهگذار شخصیت، ارزشها و معیارهای فکری کودک است. به همین دلیل خانواده همواره نقش مهمی در تعیین سرنوشت و خط مشی زندگی آینده فرد دارد. در واقع خانواده واحد اجتماعی است که ارزشها و معیارهای اجتماعی را به کودک منتقل میکند. اما مهمتر از همه این موارد، خانواده برای تمام انسانها حکم ماوا و پناهگاهی را دارد که فرد به دنبال مداوا و مرهمی برای زخمهای ناشی از تجربیات زندگی به آن باز میگردد. اما کودکان کار اغلب کودکان طردشدهای هستند که هرگز به میزان کافی از محبت نهاد خانواده برخوردار نشدهاند. از دیدگاه روانشناسی، این دسته از کودکان طردشده، اغلب اعتراض خود را به صورت رفتار ناخوشایند، اضطراب و افسردگی نشان میدهند و به رفتارهایی مانند فرار از خانه، مدرسه، دزدی، لجبازی و کتککاری متوسل میشوند.
وضعیت نابسامان خانواده در بسیاری از موارد، اصلیترین دلیل خیابانی شدن کودکان و نوجوانان است. بر اساسی تحقیقی تحت عنوان کودکان کار در ایران، این جامعه به 8 دسته تقسیم میشود:
کودکان فقیر کودکان بیسرپرست کودکان مهاجر و مقیم خانوادههای نابسامان کودکان ترک تحصیل کرده کودکان عقبمانده ذهنی کودکان شاغل در کارگاههای خانوادگی بدون مزد کودکان معلولی که معلولیت خود را ابزار گدایی میکنند کودکان مجبور به کار، به دلیل بیتوجهی خانواده به تحصیل آنهابنابراین کاملا مشخص است که وضعیت نامناسب خانواده در اکثر موارد این تقسیمبندی نقش پررنگی ایفا میکند. کمدرآمد بودن خانوادهها، بیسوادی و فقدان مهارتهای حرفهای والدین از جمله عوامل رویکرد کودکان به کار در خیابانها است. هر چند که بحران و دافعه در نهاد خانواده خود معلول بسیاری از عوامل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موجود در جامعه است.
جمعبندی
با توجه به پیامدها و آثار نامطلوبی که کار اجباری کودکان بر جامعه دارد، تحقیق و ارائه راهکار عملی برای حل این معضل اجتماعی بسیار ضروری به نظر میرسد. سازمان ملل متحد، سال 2021 را سال لغو کار کودک اعلام کرده است تا باعث تحرک بیشتر و سرعت بخشیدن به حرکت دولتهای عضو آن سازمان شود. اما حداقل در کشورمان ایران موانع بیشماری برای از بین بردن پدیده کودک کار وجود دارد. با توجه به مطالب عنوانشده میبینیم که نقش خانواده در بروز این پدیده تا چه حد پررنگ است. به نظر شما در چنین شرایطی موثرترین اقدام از سوی دولت چه میتواند باشد؟ مردم در جهت کمک به رفع موانع این اقدام چه کارهایی میتوانند انجام دهند؟
منابع
1) فصلنامهی مطالعات جامعهشناختی شهری، سال دهم، شماره سی و هفتم، زمستان 1399
2) مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 9، شماره 4، زمستان 1399
3) www.koodakekar.ir
4) www.apcl.org.ir
5) مهدوی مزینانی، ز.، و مزینانی، م. (1390). آسیب شناسی حقوقی کار کودکان و نوجوانان در کسب و کارهای خانوادگی. خانواده پژوهی, 7(26), 125-143.
6) علیاکبر باقریفر، دکتر کیوان صالحی، چالشهای مهارتآموزی و پرورش هنرجویان کارآفرین در هنرستانهای فنی و حرفهای: مطالعهای به روش پدیدارشناسی
7) www.zhaket.com
نویسنده مطلب : زهرا ایلیایی
نظر خود را بنویسید
آخرین مطالب
- کیفیت روغن موتور موتوسل
- طراحی سایت پوشاک
- اختلال هورمون پرولاکتین
- سوالات فیزیک کنکور 1401
- مهریه حضرت فاطمه
- دفترچه کنکور 1401 تجربی
- بافت کوئین با موی اضافه
- نقاشی آفتاب پرست
- بنیانگذار لشکر 58 تکاور
- درصد آلودگی هوای اصفهان
- تعطیلی یزد | ادارات یزد ۱۴ تیرماه ۱۴۰۱ تعطیل شد
- آیا امروز طرح ترافیک است ۱۴ تیر ۱۴۰۱ | امروز طرح ترافیک اجرا می شود
- آیا فردا خوزستان تعطیل است | ادارات خوزستان تعطیل شد
- رافائل دا سیلوا | سیلوا قراردادش را با استقلال تمدید کرد؟
- نتیجه بازی بسکتبال ایران و سوریه | نتیجه بازی بسکتبال ایران و سوریه امروز
- آخرین اخبار آلودگی هوای تهران و تعطیلی مدارس
- تعطیلی فردا اصفهان چهارشنبه
- آلودگی هوای اصفهان تعطیلی | آیا فردا اصفهان تعطیل است
- تعطیلی آلودگی هوای تهران سه شنبه و چهارشنبه ۱۴ تیر ۱۴۰۱
- واریز عیدی عید قربان ۱۴۰۱ | عیدی عید قربان کی واریز میشود + زمان واریز
- فیلم دوئل حامد آهنگی و امین حیایی | جوکر تایم حامد آهنگی فصل ۷
- فیلم پشت صحنه جوکر + نمونه خارجی برنامه جوکر
- ثبت نام رشته های دانشگاه غیرانتفاعی اندیشمند رشت
- ثبت نام رشته های دانشگاه غیرانتفاعی کوشیار رشت
- ثبت نام رشته های دانشگاه غیرانتفاعی کادوس رشت
- ثبت نام رشته های دانشگاه غیرانتفاعی سیمای دانش رشت
- ثبت نام رشته های دانشگاه غیرانتفاعی راهبرد شمال رشت
- گالری ۲۴ مدل از بهترین و زیباترین لباس های بیمارستانی نوزادان
- دانلود آهنگ جدید بابک جهانبخش به نام تو منو کی کشتی ( آنپلاگد )
- نکات حقوقی مهم درباره شناسنامه که باید بدانید!
- دانلود آهنگ جدید بهروز مقدم به نام رد پا
- دانلود آهنگ جدید عرفان طهماسبی به نام خیال
- خرازی: برای مذاکره با عربستان آمادگی کامل داریم
- مصرف غذاهای سرخ شده در عین خوشمزگی می توانند خطرآفرین باشند!
- دانلود آهنگ جدید پویا بیاتی به نام قبلا
- معرفی خودروی «پکارد ۱۲»، یکی از زشت ترینهای صنعت خودرو!
- پاسخ سوالات درس هفدهم فارسی هفتم ما میتوانیم
- پاسخ سوالات درس شانزدهم فارسی هفتم آدم آهنی و شاپرک
- دریاچه مارمیشو، جاذبه ای زیبا و بکر در ارومیه
- پاسخ سوالات درس سیزدهم فارسی هفتم اسوه نیکو
- پاسخ سوالات درس چهاردهم فارسی هفتم امام خمینی (قدس سره)
- پاسخ سوالات درس دوازدهم فارسی هفتم خدماتِ متقابل اسلام و ایران
- علل و عوامل موثر در نازایی و درمان آن برای زنان و مردان
- آهنگ محلی/ ترانه بختیاری «مهر و وفا» با صدای دیدار محمودی
- پاسخ سوالات درس یازدهم فارسی هفتم عهد و پیمان
- پاسخ سوالات درس دهم فارسی هفتم کلاس ادبیات
- پاسخ سوالات درس نهم فارسی هفتم نصیحت امام (قدس سره)
- پاسخ سوالات درس هشتم فارسی هفتم زندگی همین لحظههاست
- پاسخ سوالات درس هفتم فارسی هفتم علم زندگانی
- پاسخ سوالات درس ششم فارسی هفتم قلب کوچکم را به چه کسی بدهم؟
- 6 روش آسان و کارساز برای پاک کردن لکه روغن از لباس
- پاسخ سوالات درس چهارم فارسی هفتم با بهاری که میرسد از راه
- پاسخ سوالات درس سوم فارسی هفتم نسل آیندهساز
- پاسخ سوالات درس دوم فارسی هفتم چشمه معرفت
- پاسخ سوالات درس اول فارسی هفتم زنگ آفرینش
- سرطان آلت تناسلی، بیماری نادر در آقایان
- پیام تبریک تولد دوست | کپشن تولد دوست صمیمی
- با تفاوت میان آیسییو (ICU) و سیسییو (CCU) آشنا شوید
- تزیین کیک خانگی با وسایل ساده
- ویرایش انتخاب رشته دانشگاه آزاد ۱۴۰۱
- عکس زیبا و جدید آناهیتا درگاهی
- قرص ملاتونین برای چه اهدافی مورد استفاده قرار می گیرد؟
- کلیپ زمان مناسب شستن گوشت برای حفظ آهن و مواد مفید آن
- قیمت ژل رووفیل
- سبکی از شنا که بالاتنه نمی چرخد
- خرید بلیط اتوبوس تهران استانبول
- بیوگرافی توایس
- خرید سیم کارت همراه اول اعتباری
- کتاب من لا یحضره الفقیه از کیست
- دریافت کارنامه آزمون تیزهوشان ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲
- روش طبیعی و سریع پاک کردن لاک ناخن بدون استون + آموزش
- کلیپ گیر کردن کامیون به دلیل خطای محاسباتی
- فیلم مبارزه تایسون فیوری هافتور بیورنسون | زمان مسابقه تایسون فیوری
- فیلم مبارزه تایسون فیوری هافتور بیورنسون | زمان مسابقه تایسون فیوری
- کلیپ معرفی هنر گلابتونسازی
- کلیپ فرو ریختن دومینوی دوازده هزار قطعهای
- کنکور1400 تجربی
- isom.isiri gov.ir
- مدرک دیپلم انسانی
- بازو به انگلیسی