یکی از ویژگی‌های مانیتورها که اغلب نادیده گرفته می‌شود و در بین مشخصات دیگری مثل نرخ تازه سازی و نوع پنل از بین می‌رود، تراکم پیکسل است. به طور خلاصه، تراکم پیکسل (کوتاه شده Pixel Density) نسبت بین اندازه صفحه نمایش و وضوح (resolution) آن است.
تراکم پیکسلی تعیین می‌کند که یک تصویر چقدر واضح و با جزئیات روی صفحه نمایش شما ظاهر شود. PPI یا نسبت پیکسل در هر اینچ (کوتاه شده Pixels Per Inch) است، نشان دهنده وضوح در یک تصویر دیجیتال یا نمایشگر ویدیویی است. پیکسل در هر اینچ معمولا برای اشاره به وضوح نمایشگر یا تراکم پیکسلی یک مانیتور استفاده می‌شود.
هر چه پیکسل در هر اینچ بیشتر باشد، جزئیات بیشتری در تصویر یا نمایشگر وجود دارد. تعداد پیکسل‌ها نسبت به سطح مربع اینچ است. هر چه پیکسل بیشتر باشد و اندازه صفحه نمایش کوچکتر، مقدار پیکسل در هر اینچ یا همان PPI بالاتر خواهد بود.
برای مثال، رزولوشن استاندارد 1920×1080 Full HD منجر به تراکم پیکسلی متفاوت یا PPI متفاوتی در صفحه نمایش 24 اینچی با تراکم پیکسل 92 PPI و صفحه نمایش 27 اینچی با تراکم پیکسل 82 PPI می‌شود. در اینجا مانیتور 27 اینچی با تراکم پیکسلی 82 PPI وضوح کمتری نسبت به یک مانیتور 24 اینچی با با تراکم پیکسلی 92 PPI خواهد داشت.
اگر تراکم پیکسلی صفحه نمایش خیلی کم باشد، فضای صفحه نمایش، محدودی در دسترس خواهد بود و تصویر، پیکسلی و مبهم می‌شود. در صورتی که تعداد پیکسل در هر اینچ روی صفحه نمایش بیشتر باشد یعنی بیش از 110 PPI در مانیتورهای دسکتاپ باشد، همه چیز کوچک خواهد بود، بنابراین برای افزایش اندازه نوشته‌ها به سطح قابل خواندن و موارد دیگر، باید مقیاس بندی اعمال کرد.
تراکم پیکسلی
تراکم پیکسلی نشان می‌دهد که چند پیکسل در هر اینچ (PPI) روی یک نمایشگر وجود دارد. همانطور که گفتیم هر چه تراکم پیکسل بیشتر باشد، تصویر با جزئیات بیشتر و جادارتر خواهد بود. البته داشتن بالاترین تراکم پیکسلی ممکن همیشه راه حل بهتر یا حتی ضروری نباشد. یک مانیتور Full HD دارای 1080 پیکسل، یک مانیتور QHD دارای 1440 پیکسل و یک مانیتور 4K برای مثال دارای 2160 پیکسل است. برای دسته بندی تراکم پیکسلی 4 سطح داریم.
تراکم پیکسلی اصلی بین 0 تا 95 PPI است. تراکم پیکسلی استاندارد بین 95 تا 110 PPI است. تراکم پیکسلی بالا بین 110 تا 140 PPI است. تراکم پیکسلی بسیار بالا از 140 PPI شروع می‌شود.علاوه بر این، برخی از برنامه‌های کاربردی به خوبی مقیاس بندی نمی‌شوند. به عنوان مثال، اگر یک مانیتور 27 اینچی با وضوح 4K و با تراکم پیکسل 163 PPI دارید، ممکن است مقیاس 150% برای شما ایده آل باشد، در حالی که برای برخی از برنامه‌ها تنها تا 100% یا 200% کافی باشد. که در این حالت بخش‌هایی از برنامه‌ها خیلی کوچک یا خیلی بزرگ می‌باشند.
خوشبختانه، از زمانی که نمایشگرهایی با وضوح بالا برای اولین بار در بازارها آمدند، اکثر برنامه‌ها پشتیبانی از مقیاس خود را بهبود بخشیده‌اند. با این حال، اگر از نرم افزار قدیمی‌تری استفاده می‌کنید، قبل از تهیه مانیتوری با تراکم پیکسلی بالا، حتما سازگاری مقیاس بندی آن را بررسی کنید.
اگر به دنبال یک مانیتور گیمینگ هستید، تراکم پیکسلی بالا به وضوح صفحه نمایش بالایی هم نیاز دارد که به نوبه خود قدرت پردازشی بیشتری را هم می‌طلبد و بنابراین بر نرخ فریم تأثیر می‌گذارد.
چه چیزی چگالی پیکسل را تعیین می‌کند؟
وضوح و اندازه صفحه نمایش، تراکم پیکسل را تعیین می‌کند. به عنوان مثال، یک نمایشگر 24 اینچی Full HD دارای PPI 92 است. پیکسل‌ها در یکدیگر ضرب شده و بر اندازه صفحه نمایش بر حسب اینچ تقسیم می‌شوند. بنابراین با مانیتور 24 اینچی فول اچ دی، 1080 را در 1920 پیکسل ضرب کرده و بر 24 تقسیم می‌کنید.
با یک صفحه نمایش بزرگتر، وضوح را بر عدد بیشتری تقسیم می‌کنید به دلیل بزرگتر بودن صفحه‌ی نمایشگرتان. این باعث تراکم پیکسل کمتر می‌شود. بنابراین با توجه به داشتن صفحه نمایش بزرگتر به وضوح بیشتری هم نیاز دارید.
چگونه متوجه این موضوع در مانیتور خود می‌شوید؟
تراکم پیکسلی بر کیفیت تصویر مانیتور شما تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، یک نمایشگر 29 اینچی با وضوح Full HD دارای PPI 75 است. در نتیجه، تصویر کشیده، دانه‌دار و تار به نظر می‌رسد. همانطور که قبلا ذکر شد، هرچه تعداد PPI کمتر باشد، تصویر مبهم‌تر است.
به همین دلیل است که حداقل وضوح QHD را برای نمایشگرهای 27 اینچی یا بزرگتر توصیه می‌کنیم. به این ترتیب از ایجاد یک تصویر دانه‌دار و کشیده روی مانیتور خود جلوگیری می‌کنید.
فاصله مشاهده یا Viewing Distance
توجه داشته باشید که در یک فاصله دید مشخص، چشم انسان نمی‌تواند پیکسل‌ها را از یکدیگر تشخیص دهد. اینکه چقدر باید از صفحه نمایش فاصله داشته باشید تا پیکسل‌ها را تشخیص ندهد و صفحه نمایش را صاف و شفاف ببینید به تراکم پیکسلی نمایشگر شما بستگی دارد.
اپل این نسبت فاصله دید به تراکم پیکسلی ایده آل را با علامت تجاری «Retina» نامگذاری کرد. با استفاده از رتینا، اپل چهار برابر تعداد پیکسل‌ها را در همان فضا فشرده کرد و تراکم 326 PPI را ایجاد کرد. هنگام مشاهده در 10 تا 12 اینچ (یا 25.4 تا 30.48 سانتی متر)، افراد دیگر پیکسل‌های مجزا با تراکم 300 PPI را نمی‌بینند و صفحه نمایش رتینا را صاف و شفاف می‌کند.
بنابراین، اگر یک مانیتور 24 اینچی 1080p با تراکم پیکسلی تقریباً 92 پیکسل در هر اینچ دارید، باید 37 اینچ (یا 94 سانتی متر) از صفحه نمایشگر خود فاصله داشته باشید تا چشمان شما نتوانند پیکسل‌های روی آن را تشخیص دهند. به عبارت دیگر، در فاصله دید 37 اینچی یا بیشتر، یک مانیتور 24 اینچی 1080p رتینا خواهد شد. اگر یک مانیتور 27 اینچی 1080p دارید، باید 42 اینچ (107 سانتی متر) از صفحه نمایش فاصله داشته باشید تا رتینا باشد.
می‌توانید محاسبه کنید که اندازه به رزولوشن صفحه‌نمایش در چه فاصله‌ای از شبکیه چشم (Retina) باشد یا جدول زیر را که شامل رایج‌ترین ترکیب‌های اندازه به رزولوشن مانیتور و فاصله دید بهینه است را بررسی کنید.
| اندازه صفحه نمایش | وضوح صفحه | تراکم پیکسلی | فاصله دید بهینه |
| 24 | 1920×1080 | 92 PPI | 37 (94cm) |
| 24 | 2560×1440 | 122 PPI | 28 (71cm) |
| 24 | 3840×2160 | 184 PPI | 19 (48cm) |
| 27 | 1920×1080 | 82 PPI | 42 (107cm) |
| 27 | 2560×1440 | 109 PPI | 32 (81cm) |
| 27 | 3840×2160 | 163 PPI | 21 (53cm) |
| 32 | 1920×1080 | 70 PPI | 49 (124cm) |
| 32 | 2560×1440 | 93 PPI | 37 (94cm) |
| 32 | 3840×2160 | 140 PPI | 25 (64cm) |
| 29 (نمایشگر فوق عریض) | 2560×1080 | 96 PPI | 36 (91cm) |
| 34 (نمایشگر فوق عریض) | 2560×1080 | 82 PPI | 42 (107cm) |
| 34 (نمایشگر فوق عریض) | 3440×1440 | 110 PPI | 31 (79cm) |
| 38 (نمایشگر فوق عریض) | 3840×1600 | 111 PPI | 31 (79cm) |
| 43 | 3840×2160 | 104 PPI | 33 (84cm) |
| 49 (32:9) | 5120×1440 | PPI 109 | 32 (81cm) |
| 49 (32:9) | 3840×1080 | 81 PPI | 42 (107cm) |
تراکم پیکسلی مناسب محل کار و مدرسه
برای همه‌ی کارهای اداری و مدرسه 75 – 110 PPI کافی است اما اگر هر بار فقط 1 پنجره باز می‌کنید، 75 PPI کافی است. انجام چند وظیفه هم زمان (Multitasking) به تعداد بیشتری از PPI نیاز دارد. هرچه مانیتور شما پیکسل بیشتری داشته باشد، فضای صفحه نمایش شما بزرگتر است. اگر همزمان با چند برنامه کار می‌کنید، ما مانیتوری با تراکم 95 تا 110 PPI را توصیه می‌کنیم. به خاطر داشته باشید که PPI شما نباید خیلی بالا باشد. PPI بالاتر از 140 متن و نمادها را به اندازه‌ای کوچکتر می‌کند که دیگر به وضوح قابل مشاهده نیستند.
تراکم پیکسلی مناسب برای بازی
بهترین تعداد PPI برای بازی به نوع بازی و اندازه صفحه نمایشی که در آن بازی می‌کنید بستگی دارد. میانگین 95 تا 110 PPI برای هر گیمری کافی است. این به شما امکان می‌دهد از جزئیات بازی لذت ببرید، بدون اینکه همه چیز دانه دانه به نظر برسد. برای بازی‌های جهان باز (Open-World)، PPI بالاتر انتخاب خوبی است. برای مثال GTA V را در نظر بگیرید. آسمان خراش‌ها از دور با PPI بالا بسیار واضح‌تر به نظر می‌رسند.
تراکم پیکسلی مناسب برای ادیت
بزرگنمایی بر روی کوچکترین جزئیات به طوری که بتوانید با دقت ویرایش کنید، بخش مهمی از ویرایش تصویر است. با PPI بالا، می‌توانید ویرایش‌های مناسبی را روی پیکسل انجام دهید. به این ترتیب حتی می‌توانید کوچکترین ایرادات را در پروژه‌های خود ببینید و رنگ‌ها و سایه‌ها را با جزئیات زیاد تنظیم کنید.
کلام آخر
برای بهترین تجربه مشاهده، نمایشگرهایی با تراکم پیکسلی نزدیک به 110 PPI را توصیه می‌کنیم. با این نسبت پیکسل بر هر اینچ، فضای صفحه نمایش و جزئیات آن را واضح و بدون نیاز به استفاده از هیچ مقیاسی دریافت می‌کنید. البته، اگر می‌خواهید کیفیت تصویر بهتری داشته باشید، می‌توانید به دنبال تراکم پیکسلی بالاتر هم باشید.