آیا آموزش در فضای مجازی می تواند سبب انزوای کودکان شود؟

با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال‌های اخیر، شاهد رشد روزافزون کاربران در فضای مجازی بوده‌ایم. در گذشته بیشتر کاربران مجازی نوجوانان و جوانان بودند؛ این در حالی است که در طی دو سال گذشته به علت بروز کرونا و مجازی شدن مدارس، ورود کاربران کودک در دنیای مجازی گسترش بسیاری داشته است. ورود کودکان به فضای مجازی از یک سو سبب شده که آن‌ها از آموزش و یادگیری دور نمانند، اما از سوی دیگر این فضا، آسیب‌هایی را برای کودکان به دنبال داشته است. یکی از آسیب‌هایی که فضای مجازی می‌تواند برای کودکان به دنبال داشته باشد، شکل‌گیری روحیه انزواطلبی در آن‌ها است. حال باید دانست که چه عواملی در فضای مجازی می‌تواند زمینه‌ساز انزوای کودکان و تشدیدکننده آن باشد و چه راهکارهایی می‌توان برای رفع آن در نظر گرفت. در ادامه به این دسته عوامل و راهکارهای رفع آن‌ها اشاره می‌شود.

انزوای کودکان بر اثر آموزش مجازی و راه‌های مقابله با آن

آموزش مجازی سبک آموزش و یادگیری کودکان را متحول ساخته است. در این نوع آموزش دیگر خبری از شور و هیجانات مدرسه و بازی با همکلاسی‌های خود نیست و کلاس‌های آنلاین جنبه کاملا جدی و سرد را در مقایسه با کلاس‌های حضوری به خود گرفته است. این امر دلزدگی از آموزش مجازی را به دنبال دارد، از سوی دیگر گاه مطالب آموزشی معلم یا مفاهیم فایل‌های کلاسی مبهم و دشوار است و کودک نمی‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. از این رو بار فکری و روانی بسیاری بر او تحمیل می‌شود. در چنین موقعیتی فضای منزل باید پایگاه امن و مطمئنی باشد تا فرزند ما بتواند به برون‌ریزی ناراحتی‌های خود از این فضا و ایرادات درسی خود بپردازد.

بیشتر بخوانید: مجازی شدن مدارس چه تاثیری بر اضطراب کودکان و نوجوانان داشته است؟

زمانی که او نتواند در این باره با اطرافیان صحبت کند رفته‌رفته دچار استرس، اضطراب، کناره‌گیری، انزوا و... می‌شود. از این رو ما وظیفه داریم که در صورت امکان به همراهی با فرزند خود در ساعات کلاس درس و مطالعه بپردازیم. آستانه صبر و تاب‌آوری خود را بالا برده و در مقابل مشکلات درسی او واکنش تند نداشته باشیم.

در فضای مجازی کودکان در زمان اندکی تحریکات ذهنی بسیاری را متحمل می‌شوند، این امر سبب احساس کسالت و بی‌حوصلگی آن‌ها در دنیای واقعی می‌شود و به دنبال آن تعامل کودکان محدود و احساس انزوا در آن‌ها شکل می‌گیرد. در این رابطه ما می‌توانیم برنامه‌ای را برای استفاده خود و فرزندمان از فضای مجازی در نظر بگیریم. به این ترتیب که پس از سی یا چهل دقیقه استفاده از تلفن همراه، فضای مجازی را رها کرده و به استراحت یا انجام کار دیگری مشغول شویم و از فرزند خود نیز بخواهیم که به این شکل عمل کند. علاوه بر این ما می‌توانیم متناسب با برنامه درسی فرزند خود، ساعات خاصی را برای استفاده از تلفن همراه برای او تعریف کنیم و در زمان فراغت او خودمان نیز از تلفن همراه فاصله بگیریم و به تعامل با او بپردازیم. در طی صحبت کردن با فرزند خود از سایر وسایل ارتباطی استفاده نکنیم و سعی کنیم که گفتگوی‌ها حول مسائل مورد علاقه او باشد. تعامل پیوسته با فرزندمان می‌تواند از خستگی ذهنی، مشکلات بینایی، تنش‌های درونی، انزواطلبی و.... در او پیشگیری کند.

انزوای ناشی از خستگی کودکان در آموزش آنلاین

اطلاعات در فضای مجازی حجم و تنوع بسیار زیادی دارد و زمانی که کودکان به این فضا وارد می‌شوند درگیر اطلاعات شده و مطالب مرتبط با اطلاعات مورد نظر را پیگیری می‌کنند. این امر سبب می‌شود که زمان زیادی را در فضای مجازی بگذرانند ولی نتوانند مطالب موردنظر خود را دنبال کنند. از سوی دیگر امکان دارد احساس سردرگمی و خستگی مفرط داشته باشند که این خستگی می‌تواند سایر تعاملات آن‌ها را تحت شعاع قرار دهد و زمینه‌ساز کناره‌گیری و انزوای کودکان شود. برای حل این مشکل، بهتر است که ما پیش از شروع آموزش مجازی، کودکان خود را به شکلی توجیه کنیم که هنگام استفاده از فضای مجازی، تنها مباحث مهم را دنبال کنند و پیگیر حواشی‌های جزئی نباشند. در این رابطه ضرورت دارد که ما در طی روز یا هفته، جستجوهای فرزند خود را چک کنیم.

بیشتر بخوانید: مزایا و معایب مدارس مجازی چیست؟

اعتیاد به بازی آنلاین، علت دیگر انزوای کودکان

در فضای مجازی بازی‌های جذاب بسیاری به چشم می‌خورد. وجود چنین بازی‌هایی سبب می‌شود، کودکان تمایل بسیاری به سپری کردن زمان خود در فضای مجازی داشته باشند که این امر رفته رفته به عادت و اعتیاد به فضای مجازی تبدیل می شود و تا حد بسیاری می تواند کاهش رشد اجتماعی و انزوای کودکان را به دنبال داشته باشد. برای پیشگیری یا متوقف کردن عادت کودکان به سرگرمی با بازی‌های مجازی، ما می‌توانیم به طراحی بازی‌های دسته جمعی در منزل بپردازیم. بازی‌های دسته جمعی می‌تواند شادمانی و هیجانات مثبت را در کودکان افزایش دهد و از بروز انزوا در آن‌ها پیشگیری کند. علاوه بر این چنین بازی‌هایی می‌تواند زمینه‌ساز جو صمیمانه و با نشاطی در بین اعضای خانواده باشد.

 بب 

عدم مطالعه و فعالیت موثر کودکان عامل زمینه‌ساز انزوای آنان در فضای آنلاین

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند زمینه‌‌ساز انزوای کودکان شود، عدم مطالعه و فعالیت موثر کودکان در کلاس‌های آنلاین است. زمانی که کودک ما تمایلی به مطالعه دروس خود نداشته باشد، بدون آمادگی، ساعاتی را در کلاس درس حاضر می‌شود و نمی‌تواند ارتباط موثری با معلم و همکلاسی‌های خود داشته باشد. این امر افت تحصیلی و انزوای او را به دنبال دارد. بر این اساس ضرورت دارد که ما بر برنامه درسی و میزان مطالعه فرزند خود نظارت داشته باشیم، او را به پیگیری کلاس‌ها و انجام تکالیف تشویق کنیم و در صورت برخورداری از معلومات کافی به آموزش و یادگیری او بپردازیم.

تاثیر والدین بر بروز گوشه‌گیری در کودکان

پرمشغله بودن والدین و اطرافیان می‌تواند یکی از دلایل اعتیاد مجازی و بروز انزوا در کودکان باشد. گاه والدین تصور می‌کنند که اگر ساعات زیادی را به کسب درآمد اختصاص دهند، می‌توانند نیازها و آرامش فرزند خود را به بهترین شکل تامین کنند، این در حالی است که نیازهای عاطفی کودکان، جز مهم‌ترین نیازهای آن‌هاست و زمانی که نیازهای عاطفی برآورده نشود، به ناچار به گذراندن زمان در فضای مجازی روی می‌آورند که این امر انزوای روحی را برای کودکان به دنبال خواهد داشت. از این رو ضرورت دارد که ما در طول شبانه روز زمانی را برای کودک خود تعیین کرده و به رابطه با او بپردازیم. این امر سبب می‌شود که کودک ما رابطه با خانواده و اطرافیان را در الویت قرار داده و کمتر جذب فضای مجازی شود، در پی دوستی‌های آسیب‌زای اینترنتی نباشند، ما را به عنوان بهترین دوست و حامی خود درنظر گیرد و اگر مشکل یا تهدیدی در فضای مجازی احساس کرد، با ما در میان بگذارد.

جمع‌بندی

گوشه‌گیری و انزوای کودکان در آموزش مجازی یکی از مشکلاتی است که کودکان و خانواده‌ها با آن روبه‌رو هستند. تغییر محیط آموزشی، سرد شدن و نبودن ارتباط موثر بین معلم و دانش‌آموزان، اعتیاد به بازی آنلاین، عدم آگاهی دانش‌آموزان نسبت به روش صحیح سرچ و تحقیق مطالب درسی، عدم توجه کافی والدین به کودکان و... علت‌های مختلف این رفتار نامطلوب، یعنی انزوای کودک، است. در این مقاله سعی کردیم تا علاوه بر بررسی علل، راهکارهای جلوگیری از آن را ارائه بدهیم و امیدواریم مفید واقع شده باشد.

آیا شما هم تجربه این مشکل را داشته‌اید؟ برای پیش‌گیری و جلوگیری از این مسئله در کودکتان چه اقداماتی کرده‌اید؟

نویسنده مطلب : اعظم پیکانی