ظروف آشپزی و غذاهایی که در آنها طبخ می کنیم رابطه ای دو شرطی دارند به این ترتیب که در جریان پخت غذا مواد غذایی با مولکول های موجود در بدنه ظروف واکنش نشان می دهند و این تعامل می تواند به نفع یا ضرر سلامتی شما باشد.
استفاده از ظروف برای پخت و پز در گذشته به تنوع و فراوانی این روزها نبود. بیش از این مردم در بیشتر خانه ها در یک نوع ظرف مرسوم و متناسب با دوره ای که در آن زندگی می کردند، به پخت و پز می پرداختند اما امروزه در هر خانه ای انواع ظروف با شکل و طرح های متنوع وجود دارد که هر کدام از آنها برای کار خاصی مناسب است.
پزشکان به این نتیجه رسیده اند که استفاده زیاد از بعضی ظروف باعث یکسری از مشکلات برای بدن می شود بنابراین افراد باید جدا از کیفیت و طعم غذا که در وهله اول مورد توجه قرار می گیرد حتما باید به کیفیت ظرفی که در آن غذا می پزند یا می خورند هم توجه کنند. با انواع ظروف و تاثیر آن بر غذاهایی که در آنها طبخ می شود، آشنا شوید.
ظروف استیل
ظروف استیل از کیفیت درجه یک و دو برخوردار است. ظروف استیلی که دارای جنس مرغوب تری هستند از ترکیب آهن و فلزاتی همچون کروم، نیکل، مولیبدن و تیتانیوم ساخته می شوند که همین امر به ظرف حالت سختی می دهد و در مقابل فرسودگی، خراشیدگی و ساییده شدن بسیار مقاوم هستند اما ظروف استیلی که کیفیت پایین تری دارند مقاومت و آسیب پذیری کمتری دارند و حرارت را به طور یکنواخت منتقل نمی کنند و غذا را باید مرتب در آنها هم زد تا یکنواخت حرارت ببیند. البته امروزه برای انتقال بهتر گرما ته ظروف استیل و همچنین نچسبیدن غذا به ته ظرف، لایه آلومینیومی یا چدنی به کار برده می شود. در مورد ظروف استیل این نکته قابل توجه است که نباید مواد اسیدی و نمکی و غذاهایی مانند گوشت، گوجه فرنگی، آلو و چغندر برای مدت طولانی در این ظروف نگهداری شوند.
ظروف تفلون
ظروف تفلون یا نچسب در واقع همان ظروف آلومینیوم یا استیل هستند که با ماده خاصی به نام پلی تترافلوئورواتیلن پوشانده می شوند که این ماده سبب نچسبیدن مواد غذایی به ظرف می شود.
البته ظروف تفلون نیز درجه یک و دو دارند زیرا موادی که برای ساخت ظروف تفلون به کار می رود متفاوتند و ضخامت مواد نچسب آنها نیز فرق می کند. آن دسته از ظروف تفلون که دارای کیفت مرغوبتری هستند دارای پودر سرامیک یا مخلوط تیتانیوم هستند که بر سختی و مقاومت این مواد می افزاید و به راحتی ساییده و خراشیده نمی شود.
از بهترین خصوصیات ظروف تفلون نچسبیدن غذا بدون نیاز به روغن است. البته مواد نچسب این ظروف به مرور زمان از بین می رود و مواد شیمیایی حاصل از آن به آرامی وارد غذا می شوند که اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان دارند. همچنین زمانی که چنین ظروفی حرارت بالا ببینند مواد نچسب آنها تجزیه و وارد غذا می شوند که این مواد بسیار سمی هستند و سلامت انسان را تهدید می کنند.
ظروف آلومینیومی
ظروف آلومینیومی به دلیل آنکه سبک هستند و به خوبی گرما را انتقال می دهند در پخت و پز بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. ظروف آلومینیومی به دلیل آزاد کردن یون آلومینیوم و انتقال این یون ها از طریق غذا به بدن، می تواند تاثیرات نامطلوب مانند کم خونی برای بدن داشته باشند.
بنابراین بهتر است از ظروف آلومینیومی برای غذاهایی که نیاز به مدت زمان پخت کمتری دارند استفاده شود. در ضمن پخت سبزیجات برگ دار و غذاهای اسیدی یا نمکی در ظروف آلومینیومی سبب جذب بالای آلومینیوم د ر بدن می شود که باز هم برای بدن مضر است. استفاده از ظروف آلومینیومی سبب به وجود آمدن مشکلات و بیماری هایی همچون یبوست، اختلالات گوارشی، پوکی استخوان و آلزایمر می شود.
ظروف لعابی یا سفالی
ظروف سفالی در گذشته به دلیل کمبود ظروف در آن زمان، دارای کاربرد فراوانی بود اما امروزه آنچنان مورد علاقه افراد نیست. ظروف سفالی بدون لعاب برای نگهداری یا پخت غذا به هیچ وجه مناسب نیستند زیرا خلل و فرج زیادی دارند که همین امر سبب نفوذ و باقی ماندن غذا در آنها می شود.
نکته دیگر اینکه امروزه برای زیبا ساختن ظروف سفالی از رنگ استفاده می شود که خود حاوی فلزات سنگین مثل سرب است. اینگونه رنگ ها برای سلامتی بسیار مضرند و باعث کند ذهنی، افسردگی و حتی مسمومیت های درازمدت می شوند.
ظروف لعابی قدیمی که زردرنگ است، بهترین نوع این ظروف برای پخت و پز و نگهداری غذاست. همچنین ظروف سرامیکی که نوعی از ظروف سفالی است اگر دارای لعاب مناسبی باشند، هیچ مشکلی برای پخت و پز ندارند.
ظروف مسی
ظروف مسی که متاسفانه استفاده از آنها بسیار کم شده است از بهترین نوع و سالم ترین ظروف برای پخت و پز هستند. البته این نکته در مورد ظروف مسی حائز اهمیت است که قلع اندود نشدن مناسب ظروف مسی و استفاده از مواد حاوی سرب برای قلع اندود کردن، می تواند در دراز مدت سبب مسمومیت شود و تاثیر نامطلوبی روی اندام داخلی بدن داشته باشد.
همچنین آزاد شدن یون مس و انتقال آن به غذا باعث ذخیره شدن این ماده در کبد می شود و در کارکرد کبد اختلال ایجاد می کند. بنابراین هنگام خرید توجه داشته باشید که ظرف مسی حتما با فلز قلع پوشش داده شده باشد. بهتر است این ظروف به آهستگی شسته شوند تا این لایه از قلع از بین نرود یا خش برندارد. غذاهای ترش و مواد اسیدی سبب از بین رفتن لایه رویی ظرف مسی می شود و حتما باید هر چند وقت یک بار ظروف مسی، قلع اندود شود.
ظروف پیرکس
هر چند که در بیشتر خانه ها ظروف پیرکس وجود دارد اما کمتر پیش می آید که افراد از این ظروف برای پخت و پز استفاده کنند. از نظر متخصصان تغذیه ظروف پیرکس مناسب ترین ظروف برای پخت و پز هستند زیرا می توان انواع غذاها را در آنها تهیه کرد و مواد اسیدی و مواد بازی، روی این ظروف تاثیری ندارند. یون های مضر هم در اثر حرارت وارد غذا نمی شوند اما باید به این نکته توجه کرد که پیرکس حرارت را به خوبی ولی به طور یکنواخت منتقل می کند، بنابراین باید این ظروف با المنت های برقی و حرارتی بسیار زیاد به صورت مستقیم تماس نداشته باشند و به طورغیر مستقیم در ماکروویو یا اجاق گاز حرارت نبیند و هنگامی که بسیار داغ است بر روی سنگ و جسم سرد گذاشته نشود.
ظروف چدنی
ظروف چدنی از ظروف تازه وارد بازار است که به دلیل شکل و طراحی آن بسیار پرطرفدار هستند. چدن با آنکه رسانای حرارتی ضعیفی است ولی به خوبی حرارت را در خود نگه می دارد و آن را به طور یکنواخت پخش می کند.
ممکن است هنگام پخت و پز مقداری از مواد ظروف چدنی وارد غذا شود که البته از قابلمه جدا نمی شود بلکه مواد غذایی هنگام پختن در مجاورت با قابلمه، خواص آن را می گیرند. بنابراین بهتر است از ظروف چدنی بیش از حد استفاده نشود و برای آنکه چدن بر روی مواد غذایی هنگام پخت تاثیر نگذارد، بهتر است قبل از طبخ غذا تمام سطح داخلی ظروف چدنی با کمی روغن چرب شود و به مدت دو ساعت به همین حالت باقی بماند تا هم از خراشیدگی و هم از ایجاد تاثیرات منفی چدن روی بدن جلوگیری شود.