نگاهی به شیراز؛ شهر اردیبهشت و آرامش

شیراز شهری است پر از زندگی، فرهنگ، تاریخ و هنر؛ شهر که در دل طبیعتی هزار رنگ قرار دارد و میهمانان خود را به گرمی در آغوش می‌کشد.شیراز یکی از سه مقصد گردشگری محبوب هر ایرانی است، شهری که بوی شعر، نارنج و اردیبهشت می‌دهد. شیراز میزبان مزار حافظ و سعدی دو شاعر شهیر ایرانی است، دو شاعری که با تاروپود فرهنگ ایران گره‌خورده‌اند و از نوروز تا یلدا مورد توجه ایرانیان هستند.

 

شیراز سومین شهر قدیمی و پنجمین شهر بزرگ کشور است، شهری که با تاریخ، طبیعت، فرهنگ و البته اقتصاد ایران گره خورده است. نکته‌ای که باید درباره شیراز به خاطر سپرد چند وجهه بودن آن است. شیراز از گردشگری سلامت تا گردشگری تاریخی، فرهنگی، غذایی و طبیعت‌گردی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

 

در فرهنگ دهخدا در توضیح نام شیراز آمده است: تدسکو درمجله انجمن شرقی امریکایی حدسی زده است و نام این شهر را از دو کلمه شر (بمعنی خوب ) + راز (همریشه رز [ مو ]) گرفته ولی استاد بنونیست و استاد هنینگ این وجه اشتقاق را نپسندیده و آنرا رد کرده اند و گفته اند که «شر» به معنی خوب در لهجه های شرق ایران و همچنین در یک لغت پارتی (ضمن ترکیب ) آمده و در لهجه های جنوبی و غربی سابقه ندارد.

 

برخی دیگر گمان می‌کنند نام شهر شیراز برگرفته از نام قلعه‌ای در اطراف شیراز کنونی در محل قصر ابونصر است. آن گونه که پیداست در هنگام ساخت شهر نام این قلعه بر شهر شیراز نهاده شده ‌است.

 

در کاوش‌های باستان‌شناسی در تخت‌جمشید، به سرپرستی جورج کامرون در سال ۱۳۱۴ خورشیدی به پیدایش خشت‌ نوشته‌هایی ایلامی انجامید که بر روی چند تا از آن‌ها به قلعه‌ای بنام «شیرازیس» اشاره شده‌ است.

 

ابن حَوقَل، جغرافی‌دان مسلمان سده چهارم هجری، وجه تسمیه شیراز را همانندیِ این سرزمین به اندرون شیر می‌داند؛ چرا که به قول او عموماً خواربار جاهای دیگر بدان‌جا برده می‌شد و از آن‌جا چیزی به جایی نمی‌بردند.

 

نگاهی به تاریخ شیراز؛ از کوروش تا کریم‌خان زند

 

برای کهن بودن تاریخ شیراز به کار و مدرک سختی نیاز نداریم. از تخت‌جمشید تا پاسارگاد بناهای کهنی در شیراز یافت می‌شود. هر چند بر اساس برخی گمان‌ها شیراز امروزین شهری است که در قرن اول هجری بنیان نهاده شده‌ است، اما شهری با نام شیراز و با مختصاتی شبیه شیراز امروز سابقه زیادی در تاریخ دارد.

 

کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌ی پوستچی واقع در جنوب بلوار رحمت شهر شیراز، منجر به کشف و شناسایی آثار و شواهدی از دوره‌های پیش از تاریخ منطقه شده است. شواهد اولیه حاصل از بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی، نشان‌دهنده وجود لایه‌های فرهنگی از دوره باکون در هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد، دوران آغاز تاریخی و تاریخی (اشکانی) است. در نهایت این شواهد پیشینه‌ی شکل‌گیری شهر شیراز را به ۶ هزار و ۵۰۰ سال پیش منسوب می‌کند.

 

هر چند سابقه شیراز امروز به ابتدای درون اسلامی باز می‌گردد، اما آن‌چنان‌که گفته شد شهری با نامی نزدیک به نام شیراز پیش از اسلام در محل یا نزدیک شهر وجود داشته ‌است که نام خود را به شهر فعلی شیراز داده ‌است.

 

بر اساس آن چه در دانشنامه ایرانیکا نوشته شده نیز در تعدادی لوح‌های ایلامی مکشوفه در تخت‌جمشید به کارگاه‌های مهمی در تی/شی -را -ایز -ایز -ایش (تیرازیس یا شیرازیس) اشاره می‌کند که بی‌شک همان شیراز امروزی است.

 

بزرگ‌ترین خوش اقبالی شیراز هوشمندی حاکمانش بود که باعث جان به در بردن شهر از غارت مغول شد. بعدها در دوران صفویه بناهای متعددی در شیراز مانند مدرسه خان، قصری در محل «میدان» و حصاری به دور شهر ساخته شد. شیراز هر چند مانند اصفهان و قزوین مورد توجه شاهان صفوی نبود، اما در این دوره نیز توسعه یافت.

 

اما اوج توسعه شیراز به دوران کریم‌خان زند باز می‌گردد، وقتی که شیراز پایتخت ایران پر آشوب شد. در دوره کریم‌خان استادکاران و کارگران از سراسر ایران به شیراز آورده شدند و بناهای متعددی در شهر ساخته شد. ارگ جدید شهر، بازار وکیل، دیوان‌خانه، توپ‌خانه، یک مسجد باشکوه و چند هزار مسکن برای لرها که در سپاه کریم‌خان بودند از میراث این دوره است.

 

در دوران قاجار شیراز در مرکز توجه شاهان نبود، اما به روند توسعه خود – هرچند به کندی – ادامه داد و یکی از مراکز مبارزه با استعمار خارجی بود. شیراز در دوران رضا شاه چندان بهره‌ای از برنامه‌های توسعه صنعتی نبرد، اما پس از پایان جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن محمدرضا شاه پهلوی سرعت توسعه شیراز بیشتر شد و این شهر در ردیف شهرهایی مثل اصفهان و تبریز قرار گرفت.

 

نگاهی به جاذبه‌های تاریخی

 

جاذبه‌های تاریخی شیراز چنان گسترده، پرتعداد و متنوع است که نمی‌توان در یک یا دو نوشته به طور درست به آن پرداخت. با این همه با هم مرور به برخی از نمادین‌ترین جاذبه‌های تاریخی شیراز می‌کنیم.

 

تحت جمشید؛ یادگار شکوهمند هخامنشیان

تخت‌جمشید نماد شیراز نه، بلکه نماد تاریخ ایران در تمام جهان است. این بنا در «مرودشت»، در ۶۰ کیلومتری شهر شیراز جا خوش کرده است. تخت‌جمشید محصول هنر چند دوره تاریخی از جمله هخامنشیان و ساسانیان است و بخش‌هایی از آن هم در دوره‌ی عیلامی‌ها بنا شده است. با این همه تخت‌جمشید با نام امپراتوری هخامنشی شناخته می‌شود.

آرامگاه کوروش

پاسارگاد با نام مشهورترین شاه ایران کوروش هخامنشی شناخته می‌شود. پاسارگاد مجموعه‌ای از چند اثر تاریخی معروف و مشهور باستانی است که برای ایرانی‌ها ارزش فراوانی دارد؛ «مقبره‌ی کوروش»، «آرامگاه کمبوجیه» و مجموعه پادشاهی از جمله‌ی مهم‌ترین آثار به‌جا مانده از حکومت «هخامنشیان» در پاسارگاد است. این مجموعه خارج از محدوده شهر شیراز قرار دارد و پر از نشانه‌های معماری دوره‌های باستانی است.

خانه شعر ایران؛ از سعدیه تا حافظیه

بعد از آثار دوره هخامنشی بی‌تردید مزار سعدی و حافظ مشهورترین مکان‌های تاریخی شیراز هستند. آرامگاه سعدی و حافظ به شکل امروزی محصول دوره پهلوی هستند، اما از دو سبک متفاوت پیروی می‌کنند. آرامگاه سعدی الهام گرفته از روحیه درویشی و بسیار نزدیک به معماری سنتی ایران است و آرامگاه حافظ بوی معماری مدرن و پر زرق برق اروپایی را می‌دهد.

 

میراث ظریف و زیبای کریمخان زند در شیراز

نوبتی هم باشد نوبت اثری از دوره زندیه است. ارگ کریم‌خانی یکی از بزرگ‌ترین بناهای تاریخیِ آجریِ مهم، از جاهای دیدنی شیراز است. بنای بیرونی ۱۲ متر ارتفاع دارد و چشم هر ببینده‌ای را خیره می‌کند. اگر به ارگ کریم‌خانی سر زدید سراغ بازار و حمام وکیل را هم بگیرید.

 

طبیعت جادویی شیراز

شیراز مثل بیشتر شهرهای ایران در کنار جاذبه‌های تاریخی دلربای خود، جاذبه‌های طبیعی خاصی هم دارد که برخی از آنان شهرتی جهانی دارند. اگر در فصل سفر به شیراز یعنی اردیبهشت به این شهر بروید جذابیت طبیعت آن چند برابر است.

 

دریاچه صورتی مهارلو

مهارلو حتما رتبه اول جاذبه‌های طبیعی شیراز را کسب می‌کند؛ دریاچه صورتی جذاب. دریاچه مهارلو حدود ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در ارتفاع ۱۵۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به دلیل نزدیکی به شیراز، یکی از مناطق گردشگری و تفرجگاهی محسوب می‌شود.

 

از آنجا که میزان تبخیر در دریاچه مهارلو بالاست، بخشی از بستر آن را همیشه لایه‌ای از نمک می‌پوشاند و فقط در بخش‌های شمالی و مرکزی آن با عمق بسیار کم و شوری زیاد، آب وجود دارد.

 

پارک ملی بمو

پارک ملی بمو از پارک‌های ملی ایران و یکی از جذاب‌ترین این پارک‌ها است. این پارک که نامش را از کوه بمو گرفته است، در ۱۰ کیلومتری شمال شهر شیراز قرار دارد. این پارک حدود ۵۰ سال است که مورد حفاظت قرار گرفته و در زرقان – مسیر تخت‌جمشید واقع شده است.

 

چه زمانی به شیراز سفر کنیم؟

طبیعت در اردیبهشت ماه به شکل کاملاً پویا و زنده نمایان می‌شود، به طوری که از بدرقه زمستانی گذشته و به درود تابستانی سلام می‌گوید. به همین خاطر همه جا سبز است و هوا عطر متفاوتی را به خود گرفته است.

 

یکی از بزرگ‌ترین مزایایی که اردیبهشت‌ماه در مقابل زمان‌های دیگر دارد، برگزاری جشنواره‌های بهاری در این موقع از سال است! آغاز این جشنواره‌ها از 15ام اردیبهشت است. به همین سبب این تاریخ را با عنوان روز شیراز معرفی می‌کنند و به نوعی بهترین زمان سفر به شیراز به حساب می‌آید.

 

این تاریخ تنها مختص شهر شیراز است که نشان از اهمیت این شهر پر نقش‌ و نگار دارد. وجود این روز در اردیبهشت‌ماه، به تأثیر از خاص بودن این ماه انتخاب شده است.این ویژگی‌ها سبب شده تا اردیبهشت‌ماه برای مسافرت به سرزمین شعر فارسی، به مناسب‌ترین گزینه از جنبه آب‌وهوایی تبدیل شود.

 

چطور باید به شیراز رفت؟

 

شیراز به عنوان یک شهر توریستی از زمین، هوا و راه آهن در دسترس شما است. در سفر زمینی با مبدا تهران با عبور از شهرهای قم، کاشان، اصفهان، شهرضا، آباده، منطقه‌ تاریخی ایزدخواست و سپس شهر مرودشت انجام می‌گیرد.

 

سفر به شیراز با اتوبوس همه روزه از پایانه‌های جنوب، غرب و بیهقی انجام می‌شود.سفر ریلی از تهران ۱۵ ساعت و سفر هوایی کم‌تر از ۲ ساعت زمان می‌برد. از اکثر شهرهای بزرگ ایران قطار و هواپیما به مقصد شیراز موجود است.